Phần mềm nhận diện khuôn mặt và ứng dụng trong tương lai

Theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence, thị trường sinh trắc học toàn cầu đang tăng trưởng phi mã khi quy mô tăng từ 42,96 tỷ USD vào năm 2023 lên 94,23 tỷ USD vào năm 2028, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) lên đến 17.01% trong giai đoạn dự báo (2023-2028). Trong đó, phần mềm nhận diện khuôn mặt là thành tố quan trọng nhất đóng góp vào thị trường và tiến trình chuyển đổi số toàn cầu. Bài viết dưới đây sẽ điểm qua những phần mềm và hoạt động phát triển của phần mềm nhận diện khuôn mặt trên thế giới.

1. Phần mềm nhận diện khuôn mặt là gì?

Phần mềm nhận diện khuôn mặt (Facial recognition) là một ứng dụng công nghệ  sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích các đặc điểm của một khuôn mặt, từ đó xác định danh tính của một người dựa trên kết quả phân tích. Hệ thống này hoạt động như sau:

Bước 1 – Quét khuôn mặt: Camera hoặc thiết bị ghi hình sẽ thu thập hình ảnh khuôn mặt của người dùng.

Bước 2 – Phân tích khuôn mặt: Phần mềm sẽ sử dụng các thuật toán AI để xác định và trích xuất các điểm đặc trưng, độc đáo trên khuôn mặt, như hình dáng các bộ phận, khoảng cách các bộ phận, cấu trúc xương,…

Bước 3 – So sánh với dữ liệu: Hệ thống so sánh các điểm đặc trưng của khuôn mặt vừa phân tích với dữ liệu khuôn mặt có sẵn trong cơ sở dữ liệu.

Bước 4 – Xác định danh tính: Nếu có sự trùng khớp, phần mềm sẽ xác định danh tính của người dùng và cung cấp thông tin liên quan. Đồng thời, hệ thống cũng sẽ cảnh báo nếu phát hiện dấu hiệu giả mạo danh tính, lừa đảo,…

2. Phần mềm nhận diện khuôn mặt đã thay đổi cuộc sống như thế nào? 

Theo báo cáo từ Juniper Research, phần cứng có tích hợp công cụ định dạng khuôn mặt tăng trưởng trung bình 50% mỗi năm. Thị trường này sẽ đạt 1,3 tỷ thiết bị vào năm 2024, trong đó, Châu Á – Thái Bình Dương dự kiến sẽ là khu vực tăng trưởng nhanh nhất với tốc độ CAGR là 60% trong giai đoạn 2021-2024. 

Nhiều người kỳ vọng phần mềm tiên tiến này có thể được ứng dụng đa ngành với những giải pháp nổi bật hơn nữa trong tương lai. Trên thực tế, phần mềm nhận diện khuôn mặt đã tạo nên nhiều đột phá trong nhiều lĩnh vực:

• Trong lĩnh vực an ninh:

  Tại sân bay, hệ thống phân tích và nhận biết khuôn mặt được sử dụng để xác minh danh tính của hành khách khi họ làm thủ tục check-in và lên máy bay, phát hiện những người bị cấm bay hoặc các tội phạm truy nã. Tại các cơ sở quân sự, công nghệ xác đingj khuôn mặt đóng góp không nhỏ trong việc kiểm soát truy cập vào các khu vực an ninh, chẳng hạn như các kho vũ khí và các khu vực tập luyện. 

Tại các khu vực công cộng, công cụ xác định danh tính bằng gương mặt được sử dụng để phát hiện tội phạm, nhờ khả năng so sánh khuôn mặt của những người bị nghi ngờ với dữ liệu khuôn mặt của những tội phạm đã biết. Ngoài ra, một số quốc gia còn đưa công cụ phân tích khuôn mặt vào các chương trình phát hiện nói dối, nhằm cho phép các nhà điều tra xác định mức độ trung thực của nghi phạm khi thẩm vấn. 

• Trong lĩnh vực trợ lý ảo:

  Tích hợp phần mềm nhận diện khuôn mặt vào các trợ lý ảo đang giúp chúng trở nên thông minh và nhạy bén hơn, khi công cụ này tham gia vào quá trình tương tác với hiệu lệnh cũng như cá nhân hóa trải nghiệm sử dụng của chủ nhân. 

Ví dụ, trợ lý ảo Amazon Alexa sử dụng công nghệ nhận biết gương mặt để xác thực danh tính của người dùng và cho phép họ sử dụng cử chỉ khuôn mặt để điều khiển Alexa. Trong khi đó, Google Assistant và Apple Siri cũng không nằm ngoài cuộc chơi khi sử dụng công nghệ nhận biết qua gương mặt để xác thực danh tính của người dùng và cá nhân hóa trải nghiệm bằng cách cung cấp thông tin và nội dung phù hợp với sở thích của người dùng.

• Trong lĩnh vực ô tô:

  Một xu hướng nổi bật khác là việc tích hợp phần mềm nhận dạng khuôn mặt trên ô tô. Lái xe trong tình trạng thiếu tỉnh táo là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tai nạn giao thông trên toàn thế giới. 

Phần mềm nhận diện khuôn mặt hiện đang bắt đầu thay đổi điều đó, khi chúng được sử dụng để theo dõi sự tập trung của người lái xe trên quãng đường dài. Nếu người lái xe có vẻ buồn ngủ, công nghệ này có thể giảm tốc độ xe ngay lập tức và phát thanh báo động. Bên cạnh đó, mở khóa xe bằng khuôn mặt là một phương pháp mới và đáng tin cậy để giảm nạn trộm cắp. Các thành viên khác trong gia đình cũng có thể bị chủ xe hạn chế hoặc cho phép sử dụng. Bằng cách này, nếu một người không được phép vào xe, hệ thống an ninh sẽ ngăn xe khởi động. 

Ngoài ra, nhận dạng khuôn mặt có thể được sử dụng để tùy chỉnh các tính năng vận hành của ô tô cho một cá nhân nói riêng. Ví dụ, khi xác định được danh tính của người lái xe, ô tô có thể phát trực tuyến kênh radio hoặc bài hát yêu thích của họ, thậm chí là điều chỉnh nhiệt độ chỗ ngồi.

Các thành phố thông minh hiện đang thúc đẩy sự phát triển của các phần mềm nhận dạng khuôn mặt cộng hưởng cùng tập hợp nhiều công nghệ như 5G, Trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT),… Không chỉ nhận diện con người, nhận diện đồ vật bất thường cũng được giải pháp này “xử đẹp” khi ứng dụng nhằm quản lý cảnh quan đô thị, xác định rác tràn ra khỏi thùng, thiết bị hỏng hóc,… 

3. Các hình thức tích hợp phần mềm nhận diện khuôn mặt

Có nhiều hình thức tích hợp phần mềm nhận diện khuôn mặt, phù hợp với nhu cầu sử dụng của nhiều lĩnh vực khác nhau. Sau đây là một số hình thức tích hợp phổ biến:

Tích hợp vào phần mềm

Công cụ nhận dạng khuôn mặt có thể được tích hợp vào một phần mềm hoặc hệ thống hiện có, để bổ sung thêm tính năng và nâng cao hiệu quả cho phần mềm đó. Ví dụ, một ứng dụng chấm công nhân sự có thể được tích hợp với phần mềm nhận diện khuôn mặt, cho phép nhân viên sử dụng khuôn mặt để check-in.

Bên cạnh đó, hoạt động sàng lọc bệnh nhân (lĩnh vực y tế), bỏ phiếu bầu (lĩnh vực chính trị) hay điều tra hình sự, thanh toán và xác thực thông tin (lĩnh vực ngân hàng),… cũng đang có xu hướng tích hợp phần mềm nhận diện khuôn mặt vào các phần mềm, hệ thống sẵn có nhằm gia tăng hiệu quả. 

Tích hợp trong phần cứng

Một thị trường khác cũng đang phát triển là giải pháp tích hợp công cụ định dạng khuôn mặt vào phần cứng. Nhờ đó, việc truy xuất hệ thống và truyền tín hiệu sẽ bảo mật hơn, an toàn hơn bởi khả năng làm chủ hệ thống, không sợ hình ảnh bị truy xuất ngoài mong muốn. 

Theo Juniper Research, phần cứng của phần mềm nhận diện khuôn mặt trên điện thoại thông minh, chẳng hạn như Face ID trên iPhone, sẽ là hình thức phát triển nhanh nhất (ước tính thế giới sẽ đạt 800 triệu thiết bị điện thoại thông minh vào năm 2024).

Bạn có thể tự cài đặt hệ thống nhận diện bằng các mã nguồn mở nổi tiếng thế giới như: Exadel CompreFace, Face-recognize, InsightFace. Tuy nhiên, nhược điểm của mã nguồn mở là cần một đội ngũ nhân lực công nghệ tin chuyên nghiệp, sẵn sàng xử lý mọi vấn đề để tiến hành triển khai. 

4. Thực tế ứng dụng phần mềm nhận diện khuôn mặt phổ biến tại Việt Nam hiện nay

Trước sự lan rộng của xu hướng sử dụng phần mềm nhận diện khuôn mặt, nhiều doanh nghiệp Việt đã tích cực áp dụng công nghệ này vào hoạt động sản xuất, kinh doanh, vận hành và quản trị. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa chi phí và nguồn lực mà còn mở ra nhiều cơ hội phát triển trong các lĩnh vực khác nhau, trong đó phổ biến là các ngành ngân hàng, bán lẻ, du lịch – khách sạn,…

Hiện nay, VinBigdata đã phát triển thành công giải pháp Vizone Access – giải pháp nhận diện gương mặt và phát hiện giả mạo nhằm giám sát an ninh – an toàn, hỗ trợ các hoạt động chấm công, check-in/out trong các ngân hàng, cửa hàng, nhà máy hay khách sạn, khu nghỉ dưỡng,… Quy trình tích hợp đơn giản, hỗ trợ và quản lý thiết lập báo cáo, giúp doanh nghiệp nhanh chóng ứng dụng công nghệ thành công.

Cụ thể, Vizone Access có khả năng phân tích và nhật biết diện mạo chính xác đến 99,9% kể cả các trường hợp đặc biệt (đeo kính, đeo khẩu trang) chỉ trong vòng <1s, hoạt động ổn định 24/7; phát hiện giả mạo; hỗ trợ và quản lý thiết lập báo cáo; dễ dàng tích hợp vào hệ thống sẵn có.

Hiện tại, giải pháp này đang được triển khai thực tế tại các khu vực quy mô lớn như khu đô thị Vinhomes, hệ thống nghỉ dưỡng – vui chơi giải trí Vinpearl, Phú Quốc United Center,… Với khách hàng, Vizone Access giúp check-in, check-out “không chạm” thay thế thủ tục check-in truyền thống, mở cửa phòng, thanh toán tự động, sử dụng dịch vụ tại các nhà hàng, khu vui chơi,… Đối với nhân viên, Vizone Access được dùng để quản lý chấm công và kiểm soát ra vào giữa các khu vực làm việc theo phân quyền. 

5. Tương lai của phần mềm nhận diện khuôn mặt sẽ ra sao?

Theo MarketsandMarkets, thị trường nhận dạng khuôn mặt toàn cầu được dự đoán sẽ tăng trưởng mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 17,2% để đạt 8,5 tỷ USD vào năm 2025. Những yếu tố thúc đẩy thị trường có thể kể đến như tầm quan trọng ngày càng tăng của ngành giám sát, sự tăng cường đầu tư vào phần mềm nhận dạng khuôn mặt của chính phủ và sự tiến bộ công nghệ trên các ngành dọc. 

Tuy nhiên, lỗi che khuất khuôn mặt và lỗi không thể phát hiện được khuôn mặt trong hình ảnh hoặc video, cũng như những lỗ hổng trong kiến thức và nhận thức của công chúng là một số thách thức lớn cản trở sự phát triển của thị trường này. 

Theo dự báo, Trung Quốc, Nhật Bản, Singapore và Ấn Độ là một trong số những thị trường sôi nổi nhất khu vực châu Á – Thái Bình Dương trong phát triển phần mềm nhận diện khuôn mặt. Trung Quốc cũng là thị trường có những những “tay chơi lớn” khi  đầu tư khủng vào các ứng dụng nhận diện khuôn mặt như Sensetime, Megvii, Alibaba và Baidu. Hoa Kỳ, Canada và Vương quốc Anh cũng đang đầu tư liên tục vào hoạt động ứng dụng công cụ nhận biết khuôn mặt, đặc biệt là trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh. Các ngành khác như ngân hàng, dịch vụ tài chính và bảo hiểm (BFSI), chăm sóc sức khỏe và giáo dục cũng sẽ không bỏ qua xu hướng này. 

6. Kết luận

Dù được ưu ái phát triển và ứng dụng tại nhiều quốc gia, phần mềm nhận diện khuôn mặt vẫn thu về một số ý kiến trái chiều về tính bảo mật. Công chúng lo lắng liệu cuộc sống của họ có bị xâm phạm bất hợp pháp khi giải pháp công nghệ này được triển khai diện rộng hay không? Đây là câu hỏi lớn đặt ra cho hệ thống luật pháp của các quốc gia, đồng thời cũng là bài toán lớn cho các doanh nghiệp đang nghiên cứu và phát triển phần mềm tiên tiến này.